Vragen tbv VETO

 

Inleiding
Hoewel dat niet altijd eenvoudig is, kunt u ook zelf veel doen om ondanks PMS zo normaal en plezierig mogelijk te leven.
Hoe doe ik dat?
·                Zorg dat u goed geinformeerd bent; hoe meer u weet des te minder machteloos u zich voelt
·                Wendt u tot de juiste deskundigen; behalve uw arts zijn er tal van andere deskundigen waarop u een beroep kunt doen
·                Zorg voor goede medicatie en gebruik deze zoals voorgeschreven; geneesmiddelen helpen alleen als ze goed worden gebruikt
·                Neem uw klachten serieus; klachten vragen aandacht en zorg. Door dit te accepteren, heeft u er nog het minst last van 
·                Neem ook uw gevoelens en zorgen serieus.
Daarnaast zorgt u voor steun en advies vanuit uw eigen omgeving en voor goed overleg met alle betrokkenen, inclusief hulpverleners (zie ook module C).  
Hoe kunt u ervoor zorgen dat u ondanks PMS een zo’n leuk mogelijk leven lijdt?
Goed geinformeerd zijn, de juiste deskundigen benaderen en klachten, gevoelens en zorgen serieus nemen.
1. Informatie verkrijgen
Informatie is er in allerlei soorten en maten. Goede informatie is betrouwbaar (klopt met de feiten), relevant (doet voor u ter zake) en begrijpelijk. Om goed om te kunnen gaan met PMS, is het van belang om over de juiste informatie te beschikken.   
Hoe doe ik dat?
·         U zorgt dat u alles weet over uw aandoening, in dit geval PMS (zie module A)
·         U zorgt dat u voldoende weet over de gezondheidszorg in het algemeen om u als een mondige patient op te kunnen stellen
·         U weet hoe u informatie kunt verkrijgen bij instanties en op het Internet
·         U bent in staat op adequate wijze vragen te stellen aan deskundigen.
Aan welke 3 voorwaarden moet informatie voldoen om het predikaat goede informatie te krijgen? à betrouwbaar, relevant en begrijpelijk.
Hoe kunt u ervoor zorgen dat u over de goede informatie beschikt? à Zorg dat u alles over PMS weet, zorg dat u voldoende weet over de gezondheidszorg in het algemeen om u als een mondige patient op te kunnen stellen, u weet hoe u informatie kunt verkrijgen bij instanties en op internet en u bent in staat op adequate wijze vragen te stellen aan deskundigen.
Inleiding
In deze module vindt u antwoorden op de volgende vragen:
1.     Wat is PMS?
2.     Welke klachten geeft PMS? 
3.     Is het wel zeker PMS? 
4.     Waarom is PMS zo'n probleem?
5.     Bij wie komt PMS voor?
6.     Wat zijn de oorzaken?
7.     Hoe stelt men de diagose PMS?
8.     Welke behandelingen zijn er?
9.     Wat te doen als u andere vragen heeft?
1. Wat is PMS?
PMS is het optreden van klachten in de tweede helft van de menstruatiecyclus die weer verdwijnen bij het begin van de menstruatie. Men spreekt daarom van een cyclisch klachtenpatroon. Sommige vrouwen houden nog klachten tijdens de eerste dagen van de menstruatie. Na een periode van minimaal een week zonder klachten komen de klachten weer terug.
Wat is PMS? à Het optreden van klachten in de tweede helft van de menstruatiecyclus die verdwijnen aan het begin van de menstruatie.


 
2. Welke klachten?
PMS kan tot uiting komen in meer dan honderd verschillende lichamelijke en psychische klachten, die volgens een cyclisch, aan de menstruatie gekoppeld patroonoptreden. Het is met het oog op eventuele behandeling van belang vast te stellen of het daadwerkelijk om PMS-klachten gaat.  
Hoe doe ik dat?
De bekendste lichamelijke klachten zijn pijnlijke borsten en een een opgeblazen gevoel, maar ook duizeligheid, hoofd- en buikpijn, hartkloppingen en een strakke huid worden vaak genoemd. In psychisch opzicht klagen vrouwen met PMS vooral over prikkelbaarheid, wisselende stemmingen, somberheid (depressiviteit), maar ook over angst en agressie. 
Noem 3 voorbeelden van lichamelijke klachten die horen bij PMS? à pijnlijke borsten, opgeblazen gevoel, hoofd- en buikpijn, hartkloppingen, duizeligheid en een strakke huid
Noem 3 voorbeelden van lichamelijke klachten die horen bij PMS? àprikkelbaarheid, wisselende stemmigen, somberheid, angst en agressie.
Cyclisch klachtenpatroon
Men spreekt bij PMS van een cyclisch klachtenpatroon. Dit betekent dat de klachten zich niet iedere dag voordoen, maar een min of meer vast komen en gaan vertonen, dat nauw samenhangt met het optreden van de menstruatie. Sommige vrouwen hebben al weer snel in de tweede helft van hun cyclus klachten, bij anderen duurt de kachtennvrije periode wat langer. Ook het verdwijnen van de klachten kan voor vrouwen verschillend zijn. Sommige vrouwen zijn onmiddellijk klachtenvrij zodra de menstruatie begint. Bij anderen nemen de klachten wel af, maar duurt het toch nog even voordat ze helemaal verdwenen zijn.  
Wat voor klachtenpatroon heeft PMS en wat houdt dit in? à Een cyclisch klachtenpatroon, wat betekent dat de klachten zich niet iedere dag voordoen, maar een vast patroon van verschijnen vertonen (voornamelijk in de 2e helft van de menstruatiecyclus).
 
 
3. Is het wel zeker PMS?
PMS gaat gepaard gaat met een breed scala aan klachten. Het is daarom soms moeilijk vast te stellen of het wel echt om PMS gaat. 
Hoe doe ik dat?
·         U gaat na of uw klachten bij PMS passen
·         U houdt op een maandkalenderformulier (zie onder tab.VETO) gedurende tenminste twee maanden bij op welke dagen uw klachten optreden en wanneer ze weer verdwijnen. Er moet sprake zijn van een cyclisch klachtenpatroonom van PMS te kunnen spreken.
·         Bij twijfel neemt u uw maandformulier mee en bespreekt u dit met uw arts.  
Hoe komt u erachter of de klachten die u heeft daadwerkelijk PMS zijn? à U gaat na of de klachten bij PMS passen, u houdt op een maandkalender bij op welke dagen uw klachten optreden (min. 2 maanden), deze maandkalender kunt u meenemen naar uw arts om met zekerheid te kunnen zeggen dat het PMS is.
Waarom is PMS zo'n probleem?
 Behalve het optreden van de klachten zelf, kunnen er ook andere redenen zijn waarom vrouwen zoveel hinder ervaren van PMS, zoals:
·           Veel vrouwen vinden het vervelend dat de klachten steeds terugkomen zonder dat ze er voor hun gevoel iets tegen kunnen doen
·           Men ervaart het contrast tussen de 'goede' en de 'slechte' perioden als schrijnend
·           Niet zelden nemen de klachten in de loop der jaren toe en daarmee ook het gevoel van hulpeloosheid
·           Vaak hebben vrouwen het gevoel dat zij door hun omgeving niet begrepen en niet serieus genomen worden
·           Ook voelen velen zich schuldig tegenover hun partner of kinderen vanwege hun gevoelens en gedrag in deze periode.
Daarnaast blijken veel vrouwen met PMS helaas nogal wat negatieve ervaringen in het verleden te hebben meegemaakt. De PMS-klachten, en vooral het daarmee gepaard gaande gevoel van machteloosheid, kunnen bij hen extra hard aankomen. 
Waarom ervaren veel vrouwen PMS als zo’n groot probleem? à Patienten vinden het vervelend dat de klachten steeds terugkomen en ze als het ware machteloos zijn doordat ze er niets aan kunnen doen, men ervaart het contrast tussen de goede en slechte periodes als schrijnend, de klachten nemen vaak in de loop van de tijd toe, vaak hebben patienten het gevoel dat ze niet serieus genomen worden en veel patienten voelen zich schuldig tegenover partner of kinderen vanwege de PMS.
 
. Bij wie komt het voor?
Klachten als gevolg van PMS beginnen vaak na het dertigste jaar en na het krijgen van kinderen. Bij jongere vrouwen komt PMS minder vaak voor. Naar schatting heeft 4% van de vrouwen tussen de 15 en 45 jaar last van PMS. Na de overgang verdwijnen de klachten.
Behalve de aard en ernst van de klachten zelf, bepalen ook de draagkracht van de vrouw en de wijze van omgaan met de klachten of men veel of weinig 'last' van PMS heeft. 
Wie krijgen er vaak PMS? à PMS begint vaak na het dertigste jaar en na het krijgen van kinderen.
Wat bepaalt onder andere hoeveel ‘last’ van PMS een vrouw heef? De aard en de ernst van de klachten zelf, de draagkracht van de vrouw en de wijze van omgaan met klachten.
Draagkracht
Onder draagkracht verstaat men het vermogen om problemen, en het daarmee gepaard gaande lijden, te verdragen. Draagkracht is nauw verbonden met het vermogen om adequaat met problemen om te gaan (coping).  
 
Wat is de definitie van draagkracht? à Het vermogen om problemen, en het daarmee gepaard gaande lijden, te verdraggen.
6. Wat zijn de oorzaken?
De oorzaken van PMS zijn niet precies bekend. Ook is onduidelijk waarom de ene vrouw er wel last van heeft en de andere niet.Er is een duidelijk verband tussen het optreden van de klachten en de menstruatiecyclus, maar toch is nooit een hormonale oorzaak gevonden voor PMS. Wel is aangetoond dat vrouwen met PMS-klachten gevoeliger zijn voor hormoonwisselingen dan vrouwen die geen last van PMS hebben. In de hersenen is als het ware minder weerstand om de gevolgen van hormoonwisselingen op te vangen. Het lijkt er op dat bepaalde chemische stoffen (neurotransmitters), waarmee zenuwcellen in de hersenen berichten aan elkaar doorgeven, niet goed werken waardoor de hormoonwisselingen de stemming en het welbevinden negatief beinvloeden.
De precieze oorzaak van PMS is nog niet bekend. Welke factoren zouden een rol kunnen spelen bij PMS? à Vrouwen met PMS zijn gevoeliger voor hormoonwisselingen dan vrouwen zonder PMS. Het lijkt er op dat bepaalde chemische stoffen (neurotransmitters),niet goed werken waardoor de hormoonwisselingen de stemming en het welbevinden negatief beinvloeden.
7. Hoe te diagnosticeren?
Als nog niet duidelijk is om welke aandoening het gaat, volgt de arts doorgaans de volgende procedure:
·           De arts begint met het afnemen van een anamnese. Hierin worden allerlei vragen gesteld over de klachten, de gevolgen er van etc. Een voorbeeld van een dergelijke anamnese, in dit geval naar darmklachten, vindt u onder tab VETO.
·           Doorgaans vindt bij PMS-klachten geen verder lichamelijk- of hormoononderzoek plaats, aangezien daarvan geen afwijkingen zijn te verwachten.
·           De arts kan natuurlijk wel nader (lichamelijk)onderzoek doen om andere aandoeningen vast te stellen dan wel juist uit te sluiten. 
Zodra de verdenking op PMS valt, kunt u het volgende verwachten:
·       De arts gaat nauwkeurig na wanneer uw klachten optreden om te weten te komen of u echt last hebt van PMS
·       Veel vrouwen vinden het moeilijk om aan te geven wanneer ze nu precies last van welke klacht hebben. Daarom geeft de arts vaak een soort maandkalenderkaart mee. U kunt daarop bijhouden op welke dagen u last hebt van een bepaalde klacht
·       Nadat u ten minste twee maanden steeds van het begin van de menstruatie tot het begin van de volgende menstruatie deze kaart hebt ingevuld, is het zinvol er samen met uw arts naar te kijken. Zo wordt zichtbaar of u werkelijk last hebt van PMS en u krijgt zelf ook meer inzicht in uw klachten.
Hoe is PMS te diagnosticeren? à Omdat PMS een cyclisch karakter heeft, moeten de klachten voor langere tijd worden bijgehouden om te kijken of de klachten cyclisch zijn. De klachten moeten minimaal 2 maanden ingevuld worden. Voor het bijhouden van deze klachten kan een maandkalenderkaart gebruikt worden. Met deze maandkalenderkaart wordt zichtbaar of u wel of niet PMS hebt.
8. Welke behandeling?
De behandeling van PMS is maatwerk. Waar de ene patient baat kan hebben bij middel A, kan de ander beter reageren op B. Als arts, maar ook als patient, kan men putten uit een breed arsenaal van mogelijkheden.
Hoe gaat dat? 
·                     Leefregels, zoals gezond en regelmatig leven
·                     Geneesmiddelen die hormoonschommelingen verminderen
·                     LH-RH-antagonisten
·                     Geneesmiddelen die ervoor zorgen dat u minder hinder ervaart van uw klachten (psychofarmaca)
·                     Genees- en huismiddelen waarvan de werking twijfelachtig is
·                     Opereren, in dit geval het verwijderen van de eierstokken en eventueel de baarmoeder. 
·                     U gaat zo met uw klachten om dat u er zo min mogelijk hinder van PMS heeft (zie modules B en C). 
Noem een aantal voorbeelden van mogelijke behandelingen? à leefregels, geneesmiddelen die de hormoonschommeligen verminderen, LH-RH-antagonisten, geneesmiddelen die ervoor zorgen dat minder ervaar van uw klachten, verwijdering van de eirestokken en eventueel de baarmoeder en leren omgaan met uw PMS.
Leefregels bij PMS
Leefregels zijn adviezen die betrekking hebben op het dagelijks leven. Bij PMS kunnen de volgende adviezen uitkomst bieden:
·                Regelmatige lichamelijke activiteiten, zoals iedere dag wat aan sport doen, wandelen of fietsen, kan de klachten verlichten.
·                Soms kan een dieet uitkomst bieden. Probeer of het gebruik van weinig koffie, alcohol, vet, zout en scherpe kruiden u helpt. 
·                Ook minder roken kan zinvol zijn. Als dit voor u werkt, probeer dan definitief te stoppen.  
·                Op uw ingevulde klachtenkaart kunt u zien op welke dagen u de meeste klachten hebt. Probeer op die dagen belastende activiteiten zoveel mogelijk te vermijden.
·                Vraag anderen om in die periode extra rekening met u te houden.
·                Vertel aan de mensen met wie u dagelijks te maken heeft dat u last heeft van PMS-klachten. Geef kort aan wat PMS is en om welke klachten het gaat. Bespreek de mogelijke gevolgen van de klachten voor jullie contact.   
·                Als u het moeilijk vindt om alles over PMS helder uit te leggen, laat mensen dan deze website bekijken of geef ze de folder.
Voor het opvolgen van leefregels geldt 'makkelijker gezegd dan gedaan'. Als het u (te) veel moeite kost om u aan deze adviezen te houden, roep dan hulp van anderen in.
Welke leefregels kunnen de klachten van PMS doen verminderen? à Regelmatig lichamelijk actief zijn, een speciaal dieet, minder roken, door het invullen van een maandkalenderkaart heeft u inzicht wanneer de klachten het heftigs zijn zo kunt u rekening houden, vraag anderen rekening te houden met uw ‘zware’ dagen, vertel uw omgeving over uw PMS.
Inleiding
Wie ziek is of klachten heeft, moet vaak noodgedwongen een beroep doen op anderen of op andere wijze met mensen en instanties samenwerken.  
Hoe doe ik dat?
·                     U mobiliseert steun van naasten, vrienden en kennissen
·                     U overlegt met hulpverleners en instanties over de aanpak van uw klachten en de gevolgen daarvan.
Steun mobiliseren
Steun mobilseren betekent dat u actief op zoek gaat naar hulp van naasten, vrienden en kennissen.
Hoe doe ik dat?
· U benadert de juiste persoon of instantie
· U bereidt het verzoek aan de ander goed voor
· U zorgt voor een goede samenwerking
· U herstelt eventuele verstoringen in het contact
· U neemt op passende wijze afscheid. 
Hoe kunt u het beste steun mobiliseren? à u benadert de juiste persoon of instantie, u bereidt het verzoek aan de ander goed voor, u zorgt voor een goede samenwerking, u herstelt eventuele verstoringen in het contact en u neemt op passende wijze afscheid.
Wie kan ik het best om hulp vragen?
Hulp bestaat er in soorten en maten. Het is van belang bij het juiste adres aan te kloppen.
Hoe doe ik dat?
·                   Naasten; als het gaat om steun, troost en praktische zaken
·                   Artsen; voor medische vragen en klachten raadpleegt u uw arts (huisarts of gynaecoloog)
·                   Andere hulpverleners; voor andersoortige vragen die een deskundig advies of behandeling vragen 
·                   Lotgenoten; voor advies en steun die verder gaan wat uw naasten kunnen bieden
·                   Zorgverzekeraar; de meeste zorgverzekeraars beschikken over een service- of voorlichtingsdienst die u verder kan helpen om bij tal van vragen.
Bij wie kunt u het beste aankloppen voor advies en steun die verder gaat dan uw naasten kunnen bieden? à Lotgenoten
Naasten
Onder naasten verstaat men partners, kinderen, ouders, familie en vrienden, kortom iedereen die emotioneel dichtbij u staat. Naasten kunnen een belangrijke bron van steun zijn door u met hun aanwezigheid, raad en daad terzijde te staan. Soms gaat dat vanzelf, soms moet u de gewenste steun mobiliseren.
Waarom kunnen naasten een belangrijke bron van steun zijn? à zij kunnen u met hun aanwezighei, raad en daad terzijde staan.


Artsen
Eerste aanspreekpunt voor vrouwen met PMS is doorgaans de huisarts. Indien nodig vindt verwijzing naar andere professionele hulpverleners, maar ook naasten en lotgenotencontact kunnen bij het aanpakken van problemen worden ingezet.
Hoe benadert een arts PMS?
Zowel huisartsen als specialisten werken volgens een vast stramien dat uit de volgende stappen bestaat (zie demo's onder tab VETO):
1.           kennismaking- en probleemoriëntatie; eerste verkennig van de klachten
2.           diagnostiek; vaststellen van de ziekte en de meest waarschijnlijke oorzaken daarvoor  
3.           indicatiestelling; bepalen wat er verder aan onderzoek of behandeling nodig is
4.           informed consent; met de patient tot overeenstemming komen over de aard van de ziekte en wat daar het best aan gedaan kan worden  
5.           behandelen; het nemen van maatregelen of geven van adviezen 
6.           afsluiting; nagaan of de behandeling heeft geholpen, eventueel verwijzen naar andere hulpverlener.   
Wie is het eerste aanspreekpunt voor PMS-patienten? à De huisarts
Lotgenotencontact
Zelfhulpgroepen kunnen vrouwen erkenning en hulp geven voor hun problemen.
Wat is het nut van lotgenotencontact? à Zelfhulpgroepen kunnen vrouwen erkening en hulp geven.


Overleggen
 Overleggen betekent dat men op gelijkwaardige wijze vorm geeft aan het contact. Men brengt zijn eigen mening in, maar probeert die niet ten koste van de goede verstandhouding op te leggen. Beide partijen streven er naar om tot een oplossing te komen, waarin men elkaars standpunt gaat delen (overtuigen) of men er in slaagt verschillende standpunten te verenigen. 
Hoe doe ik dat?
1.    U besteedt expliciet aandacht aan de mening van de ander
2.    U verwoordt (nogmaals) zo helder mogelijk uw eigen visie
3.    U zoekt samen naar een oplossing.
Bijzondere vormen van overleg zijn: feedback, omgaan met klachten en kritiek en vergaderen.
Wat is de definitie van overleggen? à Op gelijkwaardige wijze vorm geven aan het contact.Beide partijden streven er naar om tot een oplossing te komen, waarin men elkaars standpunt gaat delen of men er in slaagt verschillende standpunten te verenigen.
(Volgens mij heb ik bij de volgende onderwerpen al vragen gemaakt bij de consultserie)
Geneesmiddelen die hormoonwisselingen verminderen
Er zijn verschillende geneesmiddelen die ervoor zorgen dat er minder hormoonwisselingen optreden. In een normale menstruatiecyclus is er twee weken voorafgaand aan de menstruatie een eisprong. Na de eisprong worden andere hormonen aangemaakt dan voor de eisprong. Medicijnen die ervoor zorgen dat u geen eisprong hebt, hebben dan ook als gevolg dat er minder hormoonwisselingen zijn. Voorbeelden hiervan zijn:
·                     Orale anticonceptiva (de pil)
·                     Oestrogeen
·                     Progesteronpreparaten 
·                     Progesteron-spiraaltje (de Mirena)
 
Let op: het effect van al deze middelen is soms goed, maar soms ook niet. Dat kan per persoon verschillen en bij onderzoek blijkt vaak dat gemiddeld genomen het effect van nep-medicatie (placebo) even goed is!